Stappenplan voor onderzoek en analyse voor beginners
Ewoud Liberg, 15 januari 2025
Als je nog niet veel ervaring hebt met het uitvoeren van een onderzoek of een analyse, dan weet je vaak niet hoe je dat moet aanpakken. Dit artikel geeft je een structuur die je kan volgen. Zodra je deze methode onder de knie hebt, dan ben je een beginnend analist of onderzoeker met enige ervaring. Voor een gevorderd niveau komt er meer diepgang aan de orde. Dan komen onderwerpen zoals het onderzoeksontwerp, het operationaliseren van variabelen en de betrouwbaarheid en validteit van de metingen aan de orde. Maar daar gaan we nu nog niet mee aan de slag.
In dit artikel baseer ik mij op een bestaande opdrachtomschrijving. Ik noem dat de aangereikte opdracht. Deze mag ik met toestemming van de ontwikkelaar openbaar maken. Het is niet noodzakelijk om hiervan kennis te nemen, maar het geeft wel een mooie praktijksituatie weer. Hierdoor kan de lezer makkelijker het stappenplan begrijpen.
Stap 1
Structureer de opdracht
Lees de aangereikte opdracht die je hebt gekregen door. Maak nu 3 onderdelen.
(1) KERN: Schrijf in één zin op wat de kern van de opdracht is;
(2) DOEL: Schrijf in één zin op wat de opdrachtgever wil bereiken met jouw analyse of onderzoek;
(3) INHOUD: Geef een opsomming van de elementen van jouw analyse of onderzoek. (TIP: geef elk element een nummer)
••• voorbeeld •••
KERN: Stel een externe analyse op voor Kwiek BV.
DOEL: Hiermee krijgt de directeur inzicht in de belangrijkste externe factoren die van invloed zijn op het bedrijf.
INHOUD: Daarbij komen de volgende elementen in ieder geval aan de orde:
- Macro omgeving: (1) schommelingen in de conjunctuur, (2) ontwikkelingen in de arbeidsmarkt en (3) de technologie, en (4) internationale ontwikkelingen.
- (5) Impact en (6) urgentie van deze ontwikkelingen in de macro omgeving voor het (7) strategisch handelen van de organisatie.
- (8) Impact en (9) urgentie van deze ontwikkelingen in de (10) meso omgeving van de organisatie, zoals (11) de bedrijfskolom, (12) de bedrijfstak en/of (13) publieke netwerken en (14) partijen.
- (15) Gevolg van de eerder genoemde ontwikkelingen in de macro en (in)directe omgeving voor (16) toekomstige kosten en (17) activiteiten (op hoofdlijnen).
Onduidelijke onderdelen uit de opdracht komen zo direct naar boven. Daar kan je de opdrachtgever dan op bevragen. In ieder geval zit er een onduidelijkheid in… weet jij welke dat is?
Stap 2
Definieer en bestudeer alle begrippen uit de opdracht
Geef nu voor alle begrippen uit de opdracht een juiste definitie. Je geeft dus een goede omschrijving van elk onderwerp en je zorgt dat je goed begrijpt wat dat precies betekent, waar het begint en waar het eindigt, hoe groot het is e.d. Geef bij elk begrip en van elke definitie ook een goede bron… waar je het vandaan hebt.
In boven gestelde opdracht zou ik kiezen om de volgende begrippen te definiëren: externe analyse, Kwiek BV, externe factor, conjunctuur, arbeidsmarkt, technologie, impact, urgentie, macro omgeving, strategisch handelen, meso omgeving, bedrijfskolom, bedrijfstak, publieke netwerken.
Stap 3
Formuleer de doelstelling en het nut
Formuleer nu de doelstelling die je wilt bereiken met de analyse. Bevraag eventueel jouw opdrachtgever op dit punt. Probeer niet alleen op te schrijven wat jouw opdrachtgever zegt, maar probeer hem ook echt te begrijpen en zorg dat je hem zo goed snapt, dat je zelf ook goed begrijpt wat hij met de resultaten van jouw analyse wilt gaan doen. Als je dit laatste weet, kan je ook beschrijven waarom het nuttig is dat je de analyse gaat uitvoeren.
Stap 4
Zoek beproefde theorieën en modellen
Wat je bij een analyse nooit doet, is zelf bedenken wat je gaat doen om iets te onderzoeken. Je gaat namelijk zoeken naar zogenaamde ‘beproefde modellen’ die gebruikt kunnen worden om jouw analyse uit te voeren. Er zijn waarschijnlijk diverse die je zou kunnen toepassen. Als je een beproefd model gaat zoeken, moet je natuurlijk eerst weten wat een beproefd model is. Ga dat onderzoekje dan nu maar gelijk doen. Voor dit kleine onderzoekje, maar ook voor het zoeken naar beproefde modellen waarmee je jouw analyse kan uitvoeren kan je voor oriëntatie ChatGPT heel goed gebruiken.
Stap 5
Selecteer theorieën of modellen die je gaat gebruiken
Uit jouw lijst van beproefde modellen en theorieën selecteer je diegenen die je gaat gebruiken. Per model en theorie beschrijf je kort waarom je voor deze gekozen hebt en waar in jouw analyse je dat gaat inzetten. Natuurlijk vermeld je de bron van het model of theorie, als ook de bedenker ervan. Dus je verwijst naar de (oorspronkelijke) bron waar men meer kan lezen over hoe het model werkt en hoe je het kan toepassen.
Stap 6
Schrijf op wat je gaat doen en waar het toe leidt
Nu ga je op basis van het door jou gevonden model opsommen welke activiteiten je feitelijk gaat uitvoeren om de analyse te doen. Per activiteit schrijf je op waar die activiteit tot moet leiden… wat het op moet leveren. Houdt daarbij steeds het doel voor ogen dat je wilt bereiken. Dat doel heb je in een eerdere stap voor jezelf geformuleerd.
Stap 7
Benoem welke onderwerpen, objecten en variabelen je meeneemt
Nu maak je een lijstje van de onderwerpen, objecten en variabelen je meeneemt in jouw analyse. Het lijkt een beetje op een lijst van ingrediënten die je nodig hebt voor een recept.
Stap 8
Verzamel de informatie die je hebt benoemd (met BRON)
Nu ga je eigenlijk het onderzoek pas echt uitvoeren. Je gaat de onderwerpen, objecten of variabelen die je nodig hebt, waar je informatie over nodig hebt of die je wil gaan meten… opzoeken en uiteindelijk verslag van doen. Voor elk onderwerp, object of variabele beschrijf je natuurlijk de bron… waar je het hebt gevonden.
Stap 9
Beschrijf de deelconclusies en gevolgtrekkingen
De door jouw uitgevoerde analyse, de onderwerpen, objecten of variabelen die je hebt gevonden, leiden waarschijnlijk tot een serie deelconclusies. Die deelconclusies zijn de bouwstenen waarmee je de doelstelling gaat halen die je eerder hebt gesteld. Soms kan je dat ook kunnen zien dat je daarmee antwoord gaat geven op de hoofdvraag. Het zou best kunnen dat er heel veel deelconclusies te trekken zijn. Geef dan nu een opsomming van alle deelconclusies en beschrijf per deelconclusie de gevolgtrekkingen… dat is jouw logica waarmee je met de gevonden feiten tot een bepaalde conclusie komt. Probeer dit onderdeel zo veel mogelijk te structureren. Bijvoorbeeld op basis van de verschillende onderwerpen uit de doelstelling of op basis van jouw deelvragen. Je kan ook jouw conclusies eerst opsommen, met daaronder een uitleg over de gevolgtrekking. Je kan ook gaan rangschikken op relevantie.
Stap 10
Formuleer de eindconclusie
Als je de deelconclusies hebt op basis van jouw gevonden feiten én je hebt (in de gevolgtrekkingen) inzichtelijk gemaakt waarom je die deelconclusies kan stellen, ben je klaar om antwoord te geven op de hoofdvraag ofwel… de doelstelling te halen die je eerder gesteld hebt.
Stap 11
Maak het verslag
Tot slot stel je het verslag op van jouw analyse. De doelstelling van het verslag van een analyse is dat jouw opdrachtgever het nieuwe inzicht krijgt wat hij graag wilde ontvangen. Dat nieuwe inzicht ligt vast in de doelstelling van de analyse. Er zijn vele manieren waarop je verslag kan doen van jouw analyse. Zelfs over de verslaggeving zou je afspraken kunnen maken als je met jouw opdrachtgever afspraken maakt over de doelstellingen die je wilt halen. Soms is dat lastig omdat je van tevoren niet precies weet wat je tegenkomt tijdens jouw onderzoek. Zorg er in ieder geval voor dat je het verslag logisch structureert. Er zijn heel veel artikelen te vinden die je kan gebruiken voor goede verslaggeving. Maak daar gebruik van.
Sta je voor een mooie uitdaging, wil je er niet alleen voor staan of heb je hulp nodig? Ik praat er graag over met je.
- Bekijk mijn referenties via eerder werk
- Bekijk hier mijn LinkedIn profiel
