Anders denken leer je zo: techniek voor creatieve oplossingen
Ewoud Liberg, 1 mei 2016
Relevante vernieuwing ontwikkelen in producten en diensten doe je met een combinatie van logica en creativiteit. Ik krijg hierop vaak reacties zoals ‘maar dat zijn toch tegenpolen, dat kan toch niet samen?’ of ‘maar jij doet dat al 10 jaar en mijn mensen zijn nou eenmaal niet zo creatief, ze zitten vast in hun denkpatroon’. De reacties zijn begrijpelijk, maar er is perspectief!
95% van wat wij westerlingen leren, grotendeels al vanaf de basisschool en helemaal vanaf het voortgezet onderwijs, maakt gebruik van – en ontwikkelt – onze linker hersenhelft. Daar zit de logica en het redeneren, maar niet de creativiteit.
“Onze rechter hersenhelft is
onderontwikkeld en als je
iets nieuws wilt bedenken dan
heb je daar last van.”
Ga daarom die rechter hersenhelft gewoon activeren. Dit kan je doen door het toepassen van bewezen technieken die het creatief denken aanspreken. Het is tenslotte belangrijk dat vernieuwing in producten en diensten niet door een extern consultant worden bedacht maar in combinatie met een dwarsdoorsnede van de medewerkers van het bedrijf zelf. In de fase van mijn werk waar de feitelijke vernieuwing bedacht word, is mijn uitdaging om de creativiteit in het team aan te boren.
“Dat is prima te doen omdat hier
uitstekende technieken voorhanden
zijn en omdat het gewoon super
leuk is… vooral met veel bèta’s
in de groep.”
Eén van de technieken die ik soms gebruik is de SCAMPER methode. Deze techniek helpt me bij het genereren van ideeën vanuit bestaande producten en diensten. Het creatief proces begint dan wat dichter bij huis. Dat werkt goed, met name als een team een eerste stap wil maken richting creatief denken. Gewoon doen dus en het leuke is dat het niet fout kan gaan.
SCAMPER is een acroniem dat staat voor:
Substitute
Combine
Adapt
Modify
Put to another use
Eliminate
Reverse
Als je SCAMPER wilt gebruiken, ga je gewoon het rijtje af en stel je vragen over elk onderdeel van een bestaand product of dienst. Niet alle ideeën zijn even zinvol, maar de goede kan je nader onder de loep nemen. De vragen zetten je aan tot het bedenken van creatieve ideeën voor productontwikkeling. Die kan je gebruiken voor het ontwikkelen van nieuwe producten, maar ook voor het vernieuwen of verbeteren van bestaande producten of diensten.
Alex Osborn, door velen gezien als de bedenker van de brainstorm, kwam als eerste met enkele vragen uit deze techniek. Het was echter Bob Eberle, auteur en actief in het onderwijs, die de vragen in de SCAMPER acroniem heeft gezet. Het leuke van deze techniek is dat je het voor veel meer kan inzetten dan producten en diensten alleen. Zo kan je het ook toepassen op processen en zelfs op mensen.
Hoe gebruik je scamper?
SCAMPER is super makkelijk te gebruiken. Je pakt eerst een bestaand product of dienst. Dit kan er een zijn die je wilt verbeteren, waar je op dit moment problemen mee ondervindt, of een waarvan je denkt dat het een goed beginpunt kan zijn voor verdere ontwikkeling.
Vervolgens stel je jezelf de vragen over het product of dienst aan de hand van de woorden uit het acroniem. Gebruik bij deze brainstorm zoveel mogelijk vragen en antwoorden.
“Zoals bij elke brainstorm gaat
kwantiteit boven kwaliteit.”
Als jij de facilitator bent van de brainstorm, dan is het handig de vragen van tevoren alvast te formuleren zodat ze goed afgestemd zijn op het betreffende product of dienst. Onderstaand tref je enkele algemene voorbeeldvragen aan.
Bekijk uiteindelijk de antwoorden die geproduceerd zijn. Zitten er werkbare ideeën tussen? Kun je enkele gebruiken om een nieuw product of dienst te ontwikkelen of een bestaande beter te maken? Als er ideeën tussen zitten die toepasbaar lijken, dan kan je ze verder onderzoeken.
Voorbeeldvragen
Substitute
- Welke materialen of onderdelen kan je veranderen om het product te verbeteren?
- Welk ander product of proces zou je kunnen gebruiken voor hetzelfde gebruiksdoel?
- Welke regels voor het gebruik kan je veranderen?
- Kan je dit product ergens anders gebruiken of door iets anders vervangen?
- Wat zou er gebeuren als de attitude ten opzichte van het product zal veranderen?
Combine
- Wat zou er gebeuren als je dit product met een ander product gaat combineren?
- Wat krijg je als je verschillende gebruiksdoelen gaat combineren?
- Wat kan je combineren om het product meer gebruiksdoelen te geven?
- Wat zou er gebeuren als je ander talent inzet om een nieuwe variant te maken van het product?
Adapt
- Hoe kan je het product aanpassen zodat je er iets anders mee kan doen?
- Welk onderdeel kan je veranderen zodat het gehele product verandert?
- Zijn er andere producten die erop lijken?
- Kan je het product in een andere context plaatsen?
- Welke andere producten of ideeën zou je kunnen gebruiken voor inspiratie?
Modify
- Hoe kan je de vorm, de stijl of het materiaal van het product veranderen?
- Wat kan je toevoegen waardoor het product verandert?
- Wat kan je groter maken of meer aandacht geven waardoor het product meer waarde krijgt?
- Welk onderdeel kan je groter maken waardoor je iets geheel nieuws creëert?
Put to another use
- Kan je het product ergens anders gebruiken, misschien in een andere industrie?
- Wie zou het product nog meer kunnen gebruiken?
- Hou zou dit product zich gedragen in een andere context?
- Kan je het afval wat dit product met zich meebrengt kunnen gebruiken voor iets nieuws?
Eliminate
- Hoe kan je het product simpeler maken?
- Welke eigenschappen, onderdelen of regels kan je elimineren?
- Wat houd je over als je een cruciaal onderdeel elimineert?
- Hoe kan je het kleiner maken, sneller, lichter of leuker?
- Wat gebeurt er als je een deel van het product elimineert? Wat houd je dan over?
Reverse
- Wat gebeurt er als je het proces omdraait of de volgorde wijzigt?
- Wat gebeurt er als je de volgorde precies andersom zet?
- Welke onderdelen kan je vervangen waarmee de volgorde van het product of het gebruik ervan verandert?
- Welke rollen kan je omdraaien of verwisselen?
Bron: http://www.mindtools.com
